Zielona oś Warszawy – zielony korytarz i rozwiązanie systemowe
Autor wizualizacji: MJZ – Maciej Jakub Zawadzki
Zielona oś Warszawy nie jest punktową wizją – jest przykładem zielonego korytarza i rozwiązaniem systemowym
Zielona oś Warszawy, czyli koncepcja transformacji Trasy Łazienkowskiej oraz terenów nią dotychczas podzielonych zaprezentowana dziś przez Justynę Glusman – kandydatkę Koalicji Ruchów Miejskich dla Warszawy na prezydenta miasta – jest przykładem nowego myślenia o miejskiej przestrzeni i miejskim transporcie: paradygmatu (modelu), w którym różne funkcje przestrzeni miejskiej (mobilność i transport, interakcje/relacje społeczne, handel i usługi, rekreacja, etc.) są oparte o zieloną infrastrukturę.
Trasa Łazienkowska – wyzwanie dla Warszawy
Dziś Trasą Łazienkowską przejeżdża codziennie ponad 60 tys. pojazdów prowadząc do zanieczyszczenia powietrza, hałasu, degradacji środowiska oraz – co często umyka w powszechnej percepcji – stanowi ona barierę przestrzenną dzielącą Pragę Południe, Śródmieście i Ochotę. Prowadzi to do systematycznego obniżania jakości życia mieszkańców oraz degraduje przestrzeń tej części miasta.
Trasa Łazienkowska jest istotnym korytarzem transportowym, ale jednocześnie stanowi ona zasadniczą barierą rozwoju terenów nią podzielonych. Pośrednio negatywnie wpływa także na inne dzielnice (np.: na Mokotów czy Wolę). Prowadzi do rozdarcia tkanki miejskiej oraz oddzielenia terenów zabudowy mieszkaniowej od parków oraz brzegów Wisły.
Nowy paradygmat/model przestrzeni miejskiej
Nowy model myślenia, projektowania, transformacji i wreszcie użytkowania przestrzeni miejskiej jest oparty o zielone korytarze oraz tzw. przestrzenie możliwości (ang. opportunity areas). Założenia są następujące:
- Ciągłość, a nie fragmentaryczność przestrzeni – by móc poruszać się po mieście bez opuszczania terenów zielonych
- Integracja, a nie dezintegracja przestrzeni – by połączyć dotychczasowe parki, skwery, place oraz rzecz jasna miejskie ulice w jedną zieloną sieć
- Wielofunkcyjnosć, a nie monofunkcyjność – by różne funkcje miasta przeplatały się ze sobą, były dostępne blisko miejsc zamieszkania i pracy (tzw. foot city)
- Transport nieinwazyjny, a nie zanieczyszczający – by w miarę możliwości przenieść transport kołowy na poziom -1 (tunele); nadać priorytet komunikacji publicznej (szczególnie niskoemisyjnej, szynowej); wreszcie tam, gdzie to możliwe i uzasadnione ograniczyć transport indywidualny
- Maksymalizacja wykorzystania tzw. usług ekosystemów, czyli korzyści uzyskiwanych od środowiska – by zredefiniować środowisko w mieście jako podstawowy zasób; by traktować środowisko jak zieloną i błękitną infrastrukturę
Twórcy projektu zielonej infrastruktury w Barcelonie piszą następująco:
Zielona infrastruktura prowadzi do łączności i ciągłości z naturalnym otoczeniem. Nie dążymy do tego, aby natura tworzyła mapę odosobnionych miejsc w mieście, ale prawdziwą sieć opartą o dwa instrumenty:
- Miejskie zielone korytarze, aby stać się prawdziwą, solidną i funkcjonalną siecią zielonej infrastruktury
- Obszary możliwości, różnego rodzaju i wielkości, począwszy od niezamieszkanych działek po zielone dachy i balkony (RŁ: włączywszy wszystkie standardowe przestrzenie miejskie, czyli parki, skwery, place, etc.), które można zidentyfikować we wszystkich dzielnicach i które prawdopodobnie ulegną renaturalizacji i rewitalizacji
Źródło: Barcelona green infrastructure and biodiversity plan 2020, Ajuntament de Barcelona, http://ajuntament.barcelona.cat/ecologiaurbana/ca
Zielona oś Warszawy – przykład rozwiązania systemowego
Zielona oś Warszawy jest przykładem rozwiązania systemowego – pierwszą realną propozycją wprowadzenia nowego modelu myślenia o miejskiej przestrzeni i jej funkcjach. Jest ona oparta o:
- Utrzymanie funkcji transportowej Trasy Łazienkowskiej dzięki przeniesieniu jej w większości na poziom -1 wraz z przykryciem terenu
- Wykorzystanie uzyskanych w ten sposób obszarów możliwości jako atrakcyjnej miejskiej przestrzeni publicznej i wielofunkcyjnej, w tym docelowo dla nowej linii komunikacji szynowej – warszawskiego ringu tramwajowego (takie idee wymagają zmiany w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz Wieloletnim Programie Inwestycyjnym)
- Zintegrowanie tkanki miejskiej, obszarów mieszkaniowych z parkami i brzegami Wisły:
- Gocławia z Kanałem Wystawowym, Jeziorem Gocławskim i Parkiem Skaryszewskim wraz z planowaną linią tramwajową
- Powiśla, Portu Czerniakowskiego, Agrykoli wraz z Osią Stanisławowską
- Parku Ujazdowskiego, Ogrodu Botanicznego i Łazienek Królewskich
- Kampusu Politechniki Warszawskiej, Pola Mokotowskiego i ochockiego Kampusu Uniwersytetu Warszawskiego oraz dalej wzdłuż planowanej linii tramwajowej i ul. Opaczewskiej z Parkiem Szczęśliwickim
- Parku Wielkopolskiego, terenów Skry, Pola Mokotowskiego i dalej wzdłuż przebudowanych ulic Wawelskiej, Kopińskiej i Sokołowskiego „Grzymały” z powstającym właśnie Parkiem Zachodnim
- Docelowe zastosowanie podobnych rozwiązań (UWAGA: nie chodzi tylko o tunele, lecz także o półtunele, wygrodzenia, zielone ściany, etc.) na całym zaktualizowanym przebiegu Obwodnicy Śródmieścia z priorytetowym potraktowaniem domknięcia obwodnicy na Pradze (odcinek Rondo Wiatraczna – Ronda Żaba)
Zielona oś Warszawy pozwoli na odbudowę lokalnych powiązań urbanistycznych na terenie kilku dzielnic, rewitalizację zdegradowanych fragmentów tych dzielnic leżących w bezpośrednim sąsiedztwie trasy szybkiego ruchu oraz zszycie ze sobą oraz z Wisłą kilku warszawskich parków. W efekcie powstanie zielony korytarz będący zaczątkiem warszawskiej sieci wielofunkcyjnej zielonej infrastruktury.
Zielone korytarze – przykłady ze świata
Obecnie wdraża się i/lub projektuje zielone korytarze, zielone sieci, etc. (w różnych językach występują różne, wymiennie stosowane nazwy: green corridors, corredores verdes, corredores ambienatles, etc.) na przykład w następujących miastach:
- Azja: Singapur, Seul (Korea Płd.) (projekt Sejongdaero polskiej pracowni KAMJZ); Tianjin (ChRL)
- Ameryka Północna: Atlanta, Portland (USA), a także w mniejszej skali San Francisco i Nowy Jork; Vancouver (Kanada)
- Ameryka Łacińska: Kurytyba (Brazylia), Bogota i Medellin (Kolumbia) (ambitny projekt 53 km. korytarza ekologicznego w Bogocie)
- Europa: Barcelona, Madryt (Hiszpania); Bordeaux (Francja) i w mniejszym stopniu Paryż; Hamburg, Münster (Niemcy); Kopenhaga (Dania); Londyn (Wielka Brytania)
Wybrane przykłady są widoczne w galerii we wpisie Zielone korytarze, czyli parki linearne 2.0.
